Schwarz Propellerwerk, Niemcy

Kalkomania Schwarz – okres I Wojny Światowej (rekonstrukcja R. Wróbel).

Zakład stolarski Gustava Schwarza został założony w roku 1882; początkowo jako firma meblarska produkował typowe wyroby drewniane: meble i trumny. W 1900 roku przeniesiony na przedmieścia Berlina Waidmannslust, Oraniendamm 44 – 45, był jednym z pierwszych niemieckich zakładów, który rozpoczął produkcję śmigieł (wkrótce w sąsiedztwie swój zakład otworzył też Hugo Heine). Opracowane początkowo przez ojca, a potem przez syna Gustawa, Otto (1895 – 1951) śmigła z klejonego drewna spotkały się z zapotrzebowaniem ze strony lotnictwa Rzeszy Niemieckiej. Z inicjatywy synów – Otto i Gustava (juniora) już w 1917 r. zakład wzbogacił się o pierwsze na świecie (?) laboratorium śmigieł.

n10

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Scwarz Decal-ca1936

Fot.3. Kalkomania Schwarz, Foto: M. Peikert

Dostarczane śmigła w trakcie I wojny światowej wykorzystywano w samolotach niemieckich z silnikami: Mercedes 100, Mercedes 120, BMW 185 i zapewne innymi.

W okresie międzywojennym śmigła Schwarz były stosowane między innymi z silnikami Siemens – Halske (Bramo) SH-14; napędzały ogromny wodnosamolot Dorniera Do-X, sterowce Zeppelin, samoloty Heinkel HD 21 (1927), Grasmücke RK 96 (1929), Klemm KL 25, KL 26, Junkers Ju 52 (1932). Zakład produkował wtedy około 400 śmigieł rocznie. Na swe rozwiązania produkcyjne, a także nowatorskie rozwiązania przestawialnego skoku Schwarz Propellerwerke otrzymały liczne patenty. Zakład Gustava Schwarza miał także swój udział w powstawaniu pierwszych bomb szybujących (1937).

W okresie II Wojny Światowej w śmigła Schwarz były wyposażone były między innymi samoloty Fi -156 Storch, Arado Ar 196 VI, Arado 95 B, Heinkel He 59, Junkers Ju 87 i Ju 88, Messerschmitt Bf 109 oraz lekkie konstrukcje Hansa Güntera Möllera. Śmigło Schwarz zostało wykorzystane także w prototypie łotewskiego myśliwca VEF I-16. W szczytowym okresie wojny zakłady Schwarz w Berlinie wraz z filiami w Eilenburgu i Prossen, zatrudniały łącznie od 2 do 3 tysięcy pracowników. Produkcja dzienna (!) wynosiła wtedy od 50 do 60 śmigieł. Po bombardowaniu Berlina w 1942 r., produkcja musiała być przeniesiona w bezpieczne miejsce, poza zasięg bombardowań. Został wybrany zakład dawnego browaru w mieście Litoměřice w Sudetach, gdzie produkcja została przeniesiona do zakończenia wojny. Obiekt leży w podziemiach i dlatego nie został uszkodzony w czasie wojny.

Po zakończeniu działań wojennych pracowników przeniesiono z powrotem do Berlina. Sowieci natomiast usunęli wszystkie urządzenia firmy i przetransportowali je do Rosji.

Śmigła Schwarz w Polsce

Do Polski zapewne niejedno śmigło Schwarz trafiło po I Wojnie światowej wraz ze zdobyciem sprzętu w Hali Sterowcowej na Winiarach w Poznaniu i sprzętu na lotnisku Ławica.

W okresie międzywojennym śmigła były wykorzystane między innymi na samolocie RWD-2.

Również w powojennej Polsce śmigła Schwarz zostały wykorzystane w pierwszych konstrukcjach LWD z roku 1945. W pierwszym powojennym prototypie samolotu Szpak 2 SP-AAA próbowano wykorzystać śmigło z samolotu He 72 Kadett (bez powodzenia).

References: